VILA STANKOVIĆ

RADENKO STANKOVIĆ

Državna rezidencija Vila Stanković, u kojoj se održava glavni program Šekspir festivala, nalazi se na Fruškoj gori u naselju Čortanovci (opština Inđija).

Vilu je 1930. godine podigao dr Radenko Stanković (1880, Leskovica; Banat – Beograd, 1956), osnivač i profesor Medicinskog fakulteta u Srbiji, ministar prosvete u vreme vladavine kralja Aleksandra I Karađorđevića a potom, nakon ubistva kralja Aleksandra 1934. godine, i kraljevski namesnik Petra II Karađorđevića.

Podignuta na prelepom mestu sa koga se pruža veličanstven pogled na Dunav, Banat i Bačku, Vila Stanković i danas predstavlja jednu od najlepših letnjih rezidencija u Srbiji.

Izgrađena je prema projektu čuvenog srpskog arhitekte Dragiše Brašovana, a po želji dr Radenka Stankovića, u stilu srpskih srednjovekovnih zamkova i po ugledu na zamkove u Lombardiji. Vila Stanković je podignuta na mestu koje se još od rimskog doba zove Zlatni breg. Prilikom kopanja temelja pronađeni su ostaci kuće koja je podignuta u antičko doba, što svedoči da je ovaj prostor još u rimskom periodu služio odmoru pripadnika visoke klase. Jedan fragment antičkog reljefa prema želji dr Stankovića ugradjen je u zid njegove vile. Na tom krnjem fragmentu prikazana je ženska figura sa detetom koja u desnoj ruci drži štap sa vinovom lozom i grozdom. Pretpostavlja se da ovaj reljef u belom kamenu potiče iz III veka, kada je podignut i kastel za odbranu Dunava u podnožju Zlatnog brega.

Vilu je okruživao prelep vrt i prostrano imanje, na kome je dr Stanković uzgajao vinovu lozu i razne vrste voća. Od pažljivo uzgajanog grožđa pravio je vino koje je služeno i na dvoru Karađorđevića.

Poslije kapitulacije Kraljevine Jugoslavije 1941. godine i okupacije, nova nemačka vlast uhapsila je dr Stankovića i odvela ga u Austriju, pokušavajući ga nagovoriti na formiranje srpske vlade, što je odbio. U Austriji je ostao godinu dana. Po povratku u Beograd je penzionisan i u tom svojstvu je ostao do kraja rata.

Nakon Drugog svetskog rata, okružni sud u Beogradu 1949. godine osuđuje dr Radenka Stankovića na 12 godina zatvora, gubitak časti, građanskih prava i sloboda, a konfiskovana mu je i celokupna imovina. U Vili Stanković koja je konfiskovana 1952. godine počinju da borave najviši funkcioneri nove države Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije - Josip Broz Tito, Aleksandar Ranković, Slobodan Penezić Krcun...

Dr Radenko Stanković kaznu zatvora izdržao je u Sremskoj Mitrovici. Pušten je na slobodu 1956. godine, teško bolestan. Preminuo je decembra iste godine. Rehabilitovan je 18. decembra 2006. godine odlukom Okružnog suda u Beogradu.

Danas je Vila Stanković u nadležnosti Vlade AP Vojvodine.