Ponedeljak, 29. jun
Kulturni centar Novi Sad

 

Projekcije filmova Orsona Velsa rađenih prema delima Vilijama Šekspira („Magbet“, „Otelo“ i „Ponoćna zvona“)& predavanje Aleksandra Erdeljanovića, upravnika Arhiva Jugoslovenske kinoteke

 

17:00 Film: MAGBET
19:00 Predavanje
20:00 Film: OTELO
22:00 Film: PONOĆNA ZVONA

 

Orson Vels, veliki filmski glumac i reditelj, autor jednog od najboljih filmova svih vremena „Građanin Kejn", važio je još iz pozorišnih dana za izuzetnog poznavaoca lika i dela Vilijama Šekspira. U svojoj bogatoj karijeri režirao je tri autorski vrlo različite, a po dometima i kvalitetima neobično uspešne adaptacije besmrtnih Šekspirovih dela.
„Magbet" (1948) je ekspresionistička i namerno teatarski stilizovana mračna studija o varvarskom kralju koji pod uticajem bolesno ambiciozne žene sebe dovodi do sudbinski tragičnog kraja.
„Otelo" (1952), slobodno adaptirana i brzom montažom kadrova vizuelno obogaćena Šekspirova drama je na Velsov način obrađena priča o nepobedivom mavarskom junaku koga do propasti dovede ljubomora i nedokazana sumnja u vernost njegove mlade supruge koju je lažno podstakao najbolji prijatelj.
Velsov poslednji film po Šekspiru, „Ponoćna zvona" (1966) je uzbudljiva kompilacija delova drama u kojima se pojavljuje lik Falstafa (Henri IV; Henri V; Vesele žene Vindzorske; Ričard II) i objašnjava put od prijateljstva do mržnje između njega i budućeg engleskog kralja Henrija V. Ingeniozno izvedena freska o životu "stare Engleske" sa režijski i montažno briljantno osmišljenom scenom bitke u blatu, kakva decenijama posle toga nije bila dostignuta u žanru istorijskog spektakla, bila je nažalost (ako se ne računa TV drama „Mletački trgovac" iz 1968) poslednji susret Velsa sa Šekspirom.
I kao reditelj i kao glumac Orson Vels nam je podario ne samo kultne adaptacije dela najvećeg dramskog pisca svih vremena, već i neke od najlepših i najekspresivnijih kadrova celokupnoj istoriji kinematografije.
Ove godine u svetu se obeležava stogodišnjica rođenja Orsona Velsa!

 

BIOGRAFIJA PREDAVAČA
Aleksandar Erdeljanović (22. 01. 1963. Zemun). Upravnik Arhiva Jugoslovenske kinoteke. Diplomirao na Fakultetu političkih nauka u Beogradu. Radio kao novinar u redakciji kulture „Radija-Beograd 202“, 1994-1995. godine, između ostalog pišući i filmske kritike. Posle pobede na jugoslovenskom filmskom kvizu „Vek filma“ TV Beograd zaposlio se u Jugoslovenskoj kinoteci 1995. godine. Od tada do 2001. godine bio je glavni stručni saradnik za strani film, a od 2001. godine obavlja poslove upravnika Arhiva Jugoslovenske kinoteke.
Od 1995. godine do danas objavio je preko 100 članaka u dnevnim novinama, domaćim i stranim filmskim časopisima, uporedo redovno pišući svakog meseca tekstove za Program Muzeja Jugoslovenske kinoteke. U središtu njegove pažnje i interesovanja su teme iz istorije filma, pre svega one vezane za prvih pola veka kinematografije, kod nas i u svetu. Ishodišna tačka njegovih istraživanja su počeci srpskog filma i rad prvih srpskih producenata (Svetozara Botorića, braće Savić, Đoke Bogdanovića itd). S tim su u neposrednoj vezi i njegovi istraživački, najambiciozniji tekstovi, objavljeni u brojevima 1 i 2 obnovljenog časopisa „Filmograf“ iz 2006 godine, u kojima se bavio radom i delom prvog srpskog filmskog producenta Svetozara Botorića, odnosno prvog snimatelja srpske kinematografije Luja de Berija. Osnovu za ove radove pružilo je najveće otkriće srpske filmske arheologije iz 2003. godine, u kome je bio i glavni učesnik. Naime, tada je otkrio da Filmski arhiv Austrije u Beču čuva kolekciju filmova Ignjata Rajntalera, vlasnika bioskopa i distributera iz Osijeka, čiji deo čini i petnaestak filmova Svetozara Botorića koji su se do tada preko osam decenija vodili kao izgubljeni. Kruna ovog otkrića je pronalazak dva najstarija srpska i balkanska igrana filma „Život i dela besmrtnog vožda Karađorđa“ i „Ulrih Celjski i Vladislav Hunjadi“, oba iz 1911. godine u režiji Čiča Ilije Stanojevića. Paralelno sa istraživanjima u Beču i Budimpešti, vezanim za ova pitanja, Erdeljanović je pokrenuo rad na restauraciji i izradi novih kopija filmova ovog najstarijeg srpskog fonda i njihovog prikazivanja posle toliko decenija. U međuvremenu je sa ekipom saradnika iz Arhiva kinoteke prikupio iz više arhiva celokupni fond pionira srpskog filma Đoke Bogdanovića iz perioda 1912 – 1914, izmontirao ih, napisao međunatpise da bi svih 25 naslova iz kolekcije na kraju bili digitalno restaurisani i ponovo vraćeni na filmsku traku. Osim praktičnog upravljanja Arhivom i pisanja o filmu, Erdeljanović je bio učesnik na mnogim simpozijumima, festivalima (Niš, Vrnjačka banja, Čačak, itd), autor je više izložbi o filmu (jedan je od koautora kapitalne izložbe Kinoteke „Vek filma“ iz 1995. godine u galeriji SANU, kao i monumentalne izložbe „Srbija i Srbi na filmu u Prvom svetskom ratu“, 2014), a pre svega veliki je populizator filma, jer je sa svojim predavanjima i prigodnim filmskim programima obišao sva veća mesta u Srbiji i bivšim republikama nekadašnje SFRJ. Autor je knjige „Katalog nitratnog filma“ iz 2005. godine i koautor knjiga „Karađorđe ili Život i dela besmrtnog vožda Karađorđa“ iz 2004. godine, „Prva slovenska filmska zvezda Ita Rina“ iz 2007. godine, „Lifka i Lifke“ iz 2011. godine.